2008 yılında Pierre Morel’in yönetmenliğinde çekilen Taken, aksiyon-gerilim türünde bir film olarak dikkat çeker. Filmin başrolünde, emekli CIA ajanı Bryan Mills karakterini canlandıran Liam Neeson, kızını kaçıran insan tacirlerine karşı verdiği amansız mücadeleyi anlatır. Film, seyircilerin beğenisini kazanarak yüksek bir gişe başarısı elde etmiş ve aksiyon sinemasında önemli bir yer edinmiştir.
Taken, ailesini koruma güdüsüyle hareket eden bir babanın intikam hikayesini işlerken, aile bağları, adalet, yabancı düşmanlığı, güç ve sorumluluk temalarını ele alır. Bu temalar, filmin yalnızca bir aksiyon filmi olarak değil, aynı zamanda daha derin anlamlar içeren bir yapıt olarak ele alınmasını sağlar.
Film Özeti
Bryan Mills, eski bir CIA ajanıdır ve kızı Kim ile bağını yeniden kurmaya çalışmaktadır. Bryan'ın eski eşi ve kızı, Los Angeles'ta yaşamaktadır ve Bryan kızının güvenliği konusunda aşırı derecede korumacıdır. Kim ve arkadaşı Amanda, Bryan’ın endişelerine rağmen Fransa’ya seyahat ederler. Ancak, Paris’e varmalarının ardından insan kaçakçılığı yapan bir çete tarafından kaçırılırlar. Bryan, kızının kaçırıldığını öğrendikten sonra eski yeteneklerini kullanarak izini sürmeye başlar.
Paris'e giderek insan tacirlerinin izini süren Bryan, kızını kurtarmak için çete üyeleriyle ölümcül çatışmalara girer. Filmin en unutulmaz sahnelerinden biri, Bryan'ın kaçakçılarla telefonda konuştuğu ve tehditkâr konuşmasıyla onları uyardığı sahnedir. Bryan'ın kişisel adalet anlayışı ve kızını koruma içgüdüsü, onun bu tehlikeli ve zorlu yolculuğuna yön verir. Film, Bryan’ın kızını kurtarmasıyla son bulur.
Tematik Çözümleme
-
Aile ve Koruma İçgüdüsü
- Baba-Kız İlişkisi: Filmin merkezinde yer alan Bryan ve Kim arasındaki ilişki, bir babanın çocuğunu koruma içgüdüsünü güçlü bir şekilde yansıtır. Bryan, her ne kadar mesafeli bir baba olarak tanımlansa da, kızının kaçırılmasıyla beraber olağanüstü bir koruyuculuk sergiler.
- Aile ve Güvenlik: Bryan’ın eski CIA ajanı kimliği, aile üyelerine olan bağlılığıyla birleşir. Bu durum, güvenlik meselesini bir baba-kız bağı çerçevesinde işler. Bryan’ın en büyük önceliği ailesidir ve bu uğurda her şeyi göze alır.
-
Adalet ve İntikam
- Kişisel Adalet Anlayışı: Bryan’ın hukuk sisteminin dışında hareket ederek kendi adaletini sağlama çabası, bireysel adalet kavramını sorgulatır. Bryan, kanun dışı yöntemler kullanarak kızını kaçıranları cezalandırır ve adaletin sınırlarını zorlar.
- Adaletin Sınırları ve Etik Sorunlar: Bryan'ın şiddet ve öldürme eylemleri, etik sınırların bulanıklaştığı bir durum yaratır. Adalet sağlama arayışı ile intikam arasındaki ince çizgi, filmin ana temalarından biridir.
-
Yabancı Düşmanlığı ve Önyargılar
- Fransa ve Önyargılar: Filmde insan kaçakçılığı yapan suç örgütü Arnavut kökenli olarak gösterilir. Bu durum, bazı izleyiciler tarafından "yabancı düşmanlığı" ve "önyargı" içerdiği için eleştirilmiştir. Filmde Paris tehlikeli ve kaotik bir yer olarak sunulur, bu da yabancı ülkelerin bir tehdit unsuru olarak algılanmasına yol açabilir.
- Stereotipler ve Gerçeklik: Filmde işlenen stereotipler, Hollywood yapımlarında sıkça görülen "doğu" ve "batı" arasında bir gerilim yaratır. Batılı bir kahramanın doğulu suçlulara karşı verdiği mücadele, filmdeki önyargılı anlatımı güçlendirir.
-
Güç ve Kontrol
- Güç ve Güvenlik Manipülasyonu: Bryan’ın CIA geçmişi ve tehlikeli becerileri, onu sıradan bir baba figüründen çok daha güçlü bir karakter haline getirir. Bu güç, Bryan’ın hem kendi hem de kızının hayatını kontrol altına alma çabasında önemli bir rol oynar.
- Güçlü Birey ve Zayıf Kurban: Bryan, güçlü bir kurtarıcı figür olarak gösterilirken, kızı Kim ve diğer kaçırılan kadınlar savunmasız ve güçsüz olarak betimlenir. Film, güç ve zayıflık arasındaki bu dengeyi sık sık vurgular.
-
Sorumluluk ve Ahlaki Değerler
- Ahlaki Çelişkiler: Bryan’ın kızını kurtarmak için başvurduğu yöntemler, onun ahlaki değerlerini sorgulatır. Bryan, amacı uğruna öldürmek de dahil olmak üzere pek çok yasadışı eylemi meşru bir şekilde gerçekleştirdiğine inanır.
- Sorumluluk ve Bedel: Bryan’ın aldığı tüm riskler, bir ebeveynin sorumluluğu uğruna yapabileceklerinin sınırlarını zorlar. Bu sorumluluk, filmde kahramanca bir çaba olarak sunulsa da, sonuçları itibariyle sorgulamaya açıktır.
Soundtrack ve Box Office Bilgisi
Filmin müzikleri Nathaniel Méchaly tarafından bestelenmiştir ve gerilim dolu, tempolu aksiyon sahnelerine uygun olarak hazırlanmıştır. Méchaly'nin müzikleri, Bryan'ın kızı için giriştiği mücadeledeki yoğun duygusal yükü ve gerilimi başarılı bir şekilde yansıtır.
Taken, dünya çapında başarılı bir gişe geliri elde etmiştir. 25 milyon dolarlık bir bütçeyle çekilen film, dünya çapında yaklaşık 226 milyon dolar hasılat yaparak önemli bir ticari başarıya imza atmıştır.
Eleştiriler ve İzleyici Yorumları
Film, aksiyon dolu sahneleri ve Bryan’ın cesur mücadelesi nedeniyle izleyiciler ve eleştirmenler tarafından beğeniyle karşılanmış, ancak bazı eleştirmenler filmin aşırı şiddet içermesini ve önyargıları tetikleyici yanını eleştirmiştir.
Eleştirmen Yorumları:
- Pozitif Eleştiriler: Aksiyon sahnelerinin koreografisi, Neeson’ın performansı ve hikayenin temposu eleştirmenlerden övgü almıştır. Film, sürükleyici yapısıyla izleyicilere etkileyici bir aksiyon deneyimi sunmuştur.
- Olumsuz Eleştiriler: Filmin, önyargılı bir bakış açısına sahip olduğu yönünde eleştiriler de yapılmıştır. Bazı eleştirmenler, Avrupa ve “doğulu” suçlular arasında kurulan ayrımın ve klişe karakterlerin, kültürel duyarlılığı zedelediğini öne sürmüştür.
İzleyici Yorumları:
- Gerilim ve Aksiyon Dolu: İzleyiciler, filmin temposu ve heyecan verici aksiyon sahnelerini övmüşlerdir. Bryan’ın kızı için verdiği mücadele, izleyicilerde güçlü bir empati yaratmıştır.
- İlham Veren Bir Kahraman: Bryan’ın cesur ve fedakar bir baba olarak gösterilmesi, birçok izleyici tarafından takdir edilmiştir.
- Yabancılaştırma ve Stereotipler: Özellikle Avrupa dışından izleyiciler, filmin bazı kültürel unsurları yanlış yansıttığını ve önyargılı olduğunu belirtmiştir.
Sonuç Olarak
Taken, aksiyon türünde başarılı bir film olarak hem heyecan verici sahneleri hem de bir babanın ailesi için yapabileceklerinin sınırlarını sorgulatan temasıyla dikkat çeker. Bryan’ın hikayesi, adalet, aile, sorumluluk ve ahlak gibi temalar üzerinden ilerlerken, film aynı zamanda önyargılar ve stereotiplerle ilgili tartışmaları da beraberinde getirir.
