Pasazerka (1963)

Andrzej Munk’un bu önemli filmi aynı zamanda son filmiydi. Polonyalı yönetmen filmin yapımı sırasında ölünce, Pasazerka (Yolcu) yarım kaldı; film 1963’te Munk’un öyküye ve karakterlerine dair sorularını ve yaşasaydı karakterlerini nereye taşıyacağını bir arada ele alan kuramsal bir yapıyla yeniden tasarlandı. Filmin sorgulayıcı şekli, bu amansız ve fırtınalı esere son derece yakındır. Ana karakter Liza (Aleksandra Slaska) Auschwitz’de bir SS müfettişi olduğu geçmişinin iki versiyonunu anlatır. Savaştan sonra Almanya’ya ilk kez giderken bindikleri lüks yolcu gemisinde kocasına anlattığı, ayrıntılardan arındırılmış ilk versiyonda, mahkûmlar arasından iki sevgilinin bir araya gelmelerine iyi niyetle yardımcı olur ancak kaderlerine daha fazla müdahale yetmeye gücü yetmez. Liza’nın kendi başınayken anımsadığı daha ayrıntılı ikinci versiyondaysa, amaçları karmaşık ve karanlıktır ve kadın mahkûmla olan ilişkisi de saplantılı görünür. Pasazerka, bu ilişkinin uyandırdığı psikolojik merakın yanı sıra, tavrının kesinliği ve ana karakterin bilincinin arka planında ya da çeperinde canlanan vahşetin akıllardan silinemez biçimde temsil edilişiyle, sıradışı bir film. Parçalar halindeki eser, Munk’un kısa ama parlak kariyeri kadar acı verici ve haşin. neco_z