Akvaryum - Fish Tank (2009)

Andrea Arnold’ın yazıp yönettiği Fish Tank, İngiltere’de sosyal gerçekçiliği konu alan bir dramatik film olarak öne çıkıyor. Film, yoksul bir banliyöde yetişen genç Mia’nın (Katie Jarvis) yaşamını ele alır. Filmde, karakterlerin karmaşık psikolojisini gözler önüne seren detaylı bir görsel dil kullanılırken, kentsel fakirliğin ve aile bağlarının birey üzerindeki etkileri vurgulanır. Arnold’ın yönettiği bu ikinci uzun metrajlı film, Cannes Film Festivali’nde Jüri Ödülü de dahil olmak üzere birçok ödül kazanmıştır ve eleştirmenlerden olumlu yorumlar almıştır.

Film Özeti

Film, 15 yaşındaki Mia Williams’ın, İngiltere’nin Essex bölgesinde annesi ve kız kardeşiyle beraber yaşadığı kısıtlayıcı ve zorlayıcı bir hayatı konu alır. Mia, asi ve yalnız bir gençtir, sürekli sorunlar yaşadığı ve anlamakta zorlandığı bir çevre içinde ayakta kalmaya çalışır. Hayatındaki tek tutku, hip-hop dansıdır. Annesinin erkek arkadaşı Connor’ın (Michael Fassbender) hayatlarına girmesiyle, Mia’nın yaşamında yeni bir dinamizm ortaya çıkar. Connor, başlangıçta Mia’ya karşı destekleyici bir figür olarak görünse de, aralarındaki ilişki giderek karmaşık ve problemli bir hal alır.

Filmin sonuna doğru, Connor’ın gerçek kimliğinin ve gizli sırlarının açığa çıkması, Mia’nın onunla olan ilişkisini sorgulamasına ve hayal kırıklığı yaşamasına neden olur. Film, Mia’nın ailesiyle olan zorlu ilişkileri ve içinde bulunduğu toplumsal koşulları işlerken, karakterin büyüme sancılarını ve bağımsızlık arayışını derinlemesine işler.

Tematik Çözümleme

1. Yoksulluk ve Sosyal Gerçekçilik

   • Sınıf ve Yoksulluk: Fish Tank, İngiltere’de işçi sınıfına mensup bir genç kızın yaşadığı ekonomik ve sosyal zorlukları ele alır. Filmde Mia’nın yaşadığı mekânsal sıkışmışlık, sosyal sınıfın getirdiği sınırların simgesi olarak kullanılır.
   • Kentleşme ve Toplumsal Çıkmaz: Filmde kullanılan görsel dil, kentsel fakirlik ve toplumsal çıkmazların bir sembolü olarak işlev görür. Mia'nın yaşadığı çevre, kaçışın zor olduğu, sıkıcı ve iç karartıcı bir dünya olarak sunulur.

2. Kimlik Arayışı ve Ergenlik

   • Büyüme ve Kimlik Bunalımı: Mia, ergenlik dönemi içinde kimliğini bulmaya çalışan bir karakterdir. Bu süreçte annesiyle yaşadığı zorlu ilişki ve annesinin erkek arkadaşıyla kurduğu karmaşık bağ, onun kimlik bunalımını derinleştirir.
   • Dans ve Kendini İfade: Hip-hop dansı, Mia’nın kendini ifade etme aracı ve kimliğini bulma sürecinde bir kaçış yoludur. Dans sayesinde, kontrol edebileceği ve kendini özgür hissedebileceği bir alan bulur.

3. Cinsellik ve Güç Dinamikleri

   • Yetişkinlerin Gençler Üzerindeki Gücü: Connor karakteri, Mia'nın hayatında ilk kez romantik ilgi ve şefkat gösteren bir yetişkin olarak yer alır. Ancak aralarındaki ilişki, bir süre sonra sınırları zorlayan bir hal alır ve güç dinamikleri karmaşıklaşır.
   • Ergenlikte Cinsellik ve Sınır İhlalleri: Mia'nın Connor’a duyduğu çekim, onun ilk cinsel deneyimlerine olan açlığını ve merakını gösterirken, bu ilişkinin etik sınırları seyirci tarafından sorgulanır.

4. Aile ve Bağlılık

   • Kopuk Aile İlişkileri: Mia'nın annesiyle olan kopuk ve sağlıksız ilişkisi, genç kızın yaşadığı içsel çatışmayı artırır. Annesiyle arasındaki bağ, film boyunca Mia'nın bağımsızlık arayışını ve aynı zamanda bir aidiyet hissine duyduğu ihtiyacı ortaya koyar.
   • Küçük Kız Kardeşle İlişki: Mia'nın kız kardeşiyle olan etkileşimi, karakterin yumuşak ve korumacı yanlarını gösterir ve Mia’nın aslında içten içe bir aileye duyduğu bağlılık ihtiyacını açığa çıkarır.

5. Kapanma ve Kaçış Arzusu

   • Sıkışmışlık ve Özgürlük Arayışı: Mia, dar bir sosyal çevrede sıkışmış ve kapana kısılmış bir gençtir. Gelişen olaylar, onun bu sıkışmışlıktan kaçma arzusu ile derinleşir. Mia'nın yaşamını değiştirecek fırsatlar arayışı, filmin temel yapısını oluşturur.
   • Deniz ve Özgürlük Teması: Film boyunca deniz, özgürlüğün ve kaçışın sembolü olarak karşımıza çıkar. Mia'nın filmin sonunda dans ve deniz ile kurduğu bağ, onun içsel bir özgürlük ve huzur arayışının simgesidir.

Soundtrack ve Box Office Bilgisi

Soundtrack: Fish Tank’in müzikleri, Mia'nın kişiliği ve yaşadığı hayat ile uyumlu olacak şekilde seçilmiştir. Filmin hip-hop ve pop müzik kullanımı, Mia’nın kendini ifade etme aracı olan dansla paraleldir. Soundtrack'te Nas gibi hip-hop sanatçılarının parçaları kullanılmış, bu da Mia’nın hayatının sert gerçekleriyle uyumlu bir atmosfer yaratmıştır.

Box Office: Film, gişede büyük bir başarı elde etmemiştir ancak eleştirmenlerden övgüler almıştır. Özellikle Cannes Film Festivali’nde Jüri Ödülü kazanması, filmi uluslararası arenada tanınır hale getirmiştir. Bağımsız bir yapım olarak film, eleştirmenler tarafından oldukça başarılı bulunmuş ve uluslararası festivallerde beğeni toplamıştır.

Ödüller ve Adaylıklar

• Cannes Film Festivali: 2009 yılında Jüri Ödülü.
• BAFTA Ödülleri: En İyi İngiliz Filmi dalında aday gösterildi.
• British Independent Film Awards (BIFA): En İyi Yönetmen ve En İyi Kadın Oyuncu dallarında ödüller kazandı.

Film, Andrea Arnold’ın yönetmen olarak başarısını pekiştirirken, Katie Jarvis’in de üstün oyunculuğu sayesinde birçok ödüle aday gösterildi.

Eleştiriler ve İzleyici Yorumları

Eleştirmen Yorumları:

• Olumlu Yorumlar: Eleştirmenler, filmin toplumsal gerçekçilik açısından son derece başarılı olduğunu ve Mia karakterinin yaşadığı çevreyi anlamakta oldukça etkileyici bir iş başardığını belirtmiştir. Andrea Arnold’ın gözlemci tarzı ve duygusal derinliği, izleyiciye Mia’nın hayatını samimi bir şekilde yansıtmakta başarılı bulunmuştur.
• Olumsuz Yorumlar: Bazı eleştirmenler, filmin temposunu yavaş bulmuş ve Mia’nın karakter gelişimini tam olarak tatmin edici bulmamışlardır. Fakat bu görüşler genelde sınırlı kalmıştır.

İzleyici Yorumları:

• Olumlu Yorumlar: İzleyiciler, Mia karakterini doğal ve gerçekçi bulmuş, filmin duygusal yoğunluğunun onları derinden etkilediğini ifade etmiştir. Özellikle Mia ve Connor arasındaki karmaşık ilişkinin çok yönlülüğü, izleyici tarafından hem ilgi çekici hem de rahatsız edici bulunmuştur.
• Olumsuz Yorumlar: Bazı izleyiciler, filmdeki kasvetli atmosferi ve ana karakterin asi davranışlarını zorlayıcı bulmuşlardır. Ancak genel olarak izleyici yorumları, filmin İngiliz sosyal gerçekçiliğini başarıyla yansıttığı yönünde olmuştur.

Fish Tank, İngiltere'deki işçi sınıfı gençliğin yaşam koşullarını ve büyüme sancılarını etkileyici bir dille anlatır. Andrea Arnold, Mia’nın hayatı üzerinden toplumsal gerçekçiliği ve bireysel sıkışmışlığı işleyerek, izleyiciyi derin düşüncelere sevk eder. Arnold’ın özgün yönetimi ve Katie Jarvis’in performansı, filmi yalnızca sosyal bir gözlem değil, aynı zamanda kişisel bir dönüşüm hikayesi haline getirir.